Op 18 oktober 2023 gaat de nieuwe voorstelling ATMEN van Nicole Beutler Projects in première bij het Internationaal Theater Amsterdam (ITA). De voorstelling vormt het tweede deel van de trilogie RITUALS OF TRANSFORMATION (towards a new humanity). De trilogie gaat over de zoektocht naar een nieuw perspectief op de mensheid in tijden van de klimaatcrisis. Na het einde van de door de (westerse) mens gemaakte wereld in GINKGO or: 56 million years ago there were palm trees on the North Pole, nodigt ATMEN ons uit om de overvloed en veerkracht van de aarde te ervaren, en om te dromen over een mogelijke toekomst.
Wat is ATMEN?
ATMEN is een installatie-performance. We fantaseren over de aarde als een plek die veerkrachtig is, waar cyclische tijd de seizoenen bepaald, waar potentieel overvloed heerst. Een plek die misschien harder is dan hoe we nu leven, maar waarin de mens in balans is met haar omgeving. Het stuk is speculatieve fictie: we bevinden ons in het jaar 2200 of nog iets later, waarin de aarde op adem komt (ATMEN betekent ademen in het Duits). Onderweg naar een nieuw evenwicht tussen mens, plant, dier, mycelium en technologie vragen we ons af wat de plek van de mens is in dit nieuwe ecosysteem.
De trilogie heet RITUALS OF TRANSFORMATION. Over wat voor transformatie gaat de trilogie?
Onze wereld veranderd, de klimaatcrisis maakt dit duidelijk voelbaar. De aarde is in transformatie en als wij willen overleven is collectie verandering noodzakelijk. Je kunt het zien als een alchemisch proces, waarbij een (niet zo waardevolle) grondstof langzaamaan verandert in iets waardevols. Metaal wordt goud - we worden betere mensen. Onze (westerse) waarden en ideeën van constante groei zullen we moeten bijstellen, onze vastgeroeste patronen moeten openbreken. Verandering is onontkoombaar.
In de industriële revolutie is het idee ontstaan dat tijd lineair is en dat alles alleen maar beter wordt. Deze gedachte is aan het afbrokkelen: tijd is niet lineair maar circulair. We gaan steeds door cycli, elke dood wordt gevolgd door een nieuw leven.
ATMEN is de middelste voorstelling in het drieluik. In het eerste deel, GINKGO or: 56 million years ago there were palm trees on the North Pole, nemen we afscheid van de door de (westerse) mens gemaakte wereld. In ATMEN bevinden we ons op het moment dat de ramp zich voltrokken heeft: de mensheid is uit het middelpunt verdwenen en het planten- dieren- en schimmelrijk neemt de aarde weer over. In het derde deel van de trilogie ondernemen we pogingen voor een nieuwe balans tussen mens, plant, dier, fungus en technologie.
Als je deze voorstelling met vier woorden moet omschrijven, welke zijn dat dan?
Overvloedig, sfeer, empowering en hoopvol.
In wat voor ruimte verwelkom je het publiek?
De theaterzaal is een ruïne geworden, overwoekerd door planten. Alle onderdelen van de voorstelling, inclusief het publiek, vormen samen een levend ecosysteem. De scheiding tussen het podium en de tribune/toeschouwer is niet meer relevant. De toeschouwer kan de plek zien, voelen, ruiken en horen. Elektronische muziek gecomponeerd door Gary Shepherd is geïnspireerd op schimmels, voortplanting, vochtigheid, water en groeiend mycelium. Samen met rook, licht(projecties) en objecten veranderd de theaterzaal in een wereld waar binnen en buiten vervagen. De ruimte die we zo goed denken te kennen is een overgroeide ruïne geworden die zowel aan de dood (het vergaan van het theater/ de menselijke maatschappij) als aan het leven (alles wat boven op de ruïne is gaan groeien) ruimte geeft.
Zijn er ook performers te zien in ATMEN?
Ja, er zijn twee dansers en vier zangers die verschijnen als hybride wezens, levend in de schaduwen. Hun stemmen klinken door de ruimte, als een nooit eindigende echo en een nostalgisch restant van de mens. We worden getuige van hun rituelen. In ATMEN gaan we op zoek naar een nieuw paradijs, waarin vrouwelijke kracht de boventoon voert.
Kunnen jullie wat meer vertellen over het maakproces van ATMEN?
We begonnen dit werk niet in de studio maar in de theaterzaal. De ruimte is de eerste protagonist in dit werk. Sustainable scenography en de metamorfose van bestaand materiaal is voor ons leidraad. Zo hebben we de meeste decor-elementen verzameld uit de opslag van Opera Ballet Vlaanderen en hergebruiken we stukken van onszelf. In de opera in Antwerpen en het Parktheater Eindhoven mochten we een week lang experimenteren in de theaterzaal. Samen met de scenograaf Julian Maiwald, videograaf Heleen Blanken, de muziek en het hele team voor en achter het toneel kwamen de beelden organisch tot stand, zoals een ecosysteem. De muziek van Gary Shepherd is altijd al in een heel ver stadium vanaf het begin van de repetities. De repetities met de performers komen daarna, dan creëren we bewegingen en muziek op basis van de decorelementen. Dat is essentieel, omdat de mens niet meer in het middelpunt staat.
Je kijkt met ATMEN naar een mogelijke toekomst. Waarom?
De kranten staan vol met berichten over de steeds verder opwarmende aarde, over klimaatrampen en de noodzaak om de klimaatcrisis te bestrijden. Velen hebben apocalyptische gedachtes over de toekomst: dat wij als mensheid zullen uitsterven op een onleefbare planeet. Het wordt steeds moeilijker om de toekomst te zien. Dat kan wanhopig maken. De trilogie probeert deze doomscenarios onder handen te nemen, door eerst onze angsten te aanschouwen en dan door te denken, te fantaseren. GINKGO was het einde van de door de (westerse) mens gemaakte wereld. ATMEN nodigt ons uit om de overvloed en veerkracht van de aarde te ervaren, en om te dromen over een mogelijke toekomst. Misschien zijn we in staat om te veranderen als onderdeel van een wereld waarvan we ons nu nog niets kunnen voorstellen.
Kun je ATMEN bezoeken als je GINKGO hebt gemist?
Dat kan zeker, en op een bepaalde manier is GINKGO nog aanwezig in ATMEN. De ruïnes uit GINKGO zijn in ATMEN overgroeid met wilde natuur. GINKGO eindigt met een klein boompje, dat groeit op de afvalhopen van de beschaving. ATMEN zoomt in op het boompje en laat vanuit daar het begin van een nieuwe wereld ontstaan.
