uit: Het Parool, door Camilla Bennink
24 september 2016
Choreograaf en regisseur Nicole Beutler zoomt met haar nieuwe voorstelling 6: The Square in op de behoefte van de mens om orde te scheppen in een voortdurend veranderende wereld. Het is het tweede deel van Nicole Beutlers (47) Bauhaustrilogie over de basisprincipes van de cirkel, het vierkant en de driehoek. Na een periode waarin ze vooral politiek geëngageerde stukken schreef, wilde ze terug naar de kern van de kunst.
"De periode 2011-2012 was mijn meest politieke fase, al mijn voorstellingen hadden te maken met de subsidiedrama's die zich toen afspeelden," zegt Beutler. "De cultuur werd eigenlijk tegen de muur geduwd, zo van: dit is niet meer belangrijk in deze maatschappij. Met de voorstellingen die ik toen maakte, wilde ik mensen activeren: neem het niet, kom in opstand." Na 2012 was het gedaan met deze fase. Beutler vroeg zich af wie ze was als kunstenaar en waarom ze kunst maakte. Die kunst moest sterk op zichzelf staan, niet van het publiek eisen dat het veranderde, maar wel die mogelijkheid tot verandering bieden. "Mijn werk moest minder dwingend worden, ik wilde terug naar de basis."
Geometrische vormen
Na enig onderzoek ontdekte Beutler Bauhaus als nieuwe inspiratiebron voor haar werk. "Het is zo'n interessante school waar heel erg interdisciplinair wordt gewerkt met disciplines als dans, beeld, architectuur en textiel," stelt Beutler. "In de Bauhausschool werken ze veel met de geometrische vormen cirkel, vierkant, driehoek. Ik vond het erg boeiend dat er achter zulke simpele, abstracte vormen zo veel leven zit. Er kunnen zo veel potentiële verhalen uitkomen, ondanks dat het zo basic is."
Het was niet de oorspronkelijke insteek, maar ook deze voorstelling heeft een politiek karakter. In een tijd waar grenzen afbakenen voor veel mensen heel belangrijk lijkt te zijn, is Beutlers werk sterk actueel. "Een vierkant gaat heel erg over afbakenen, exclusief maken. Er zit zelfs een bepaalde gewelddadigheid in een vierkant. Ik kon er niet omheen om ook naar de actuele politieke situatie te kijken. Want het gaat allemaal over afgrenzen nu, over angst voor wat anders is. Angst voor het onbekende. In de voorstelling komen toespraken terug die overall in de wereld worden gehouden. Echt niet alleen van Donald Trump, maar ook van Marine Le Pen en Viktor Orbán."
Beutler wil niet alleen een negatief beeld van het vierkant schetsen, de mens heeft het vierkant ook nodig, stelt ze. "Het vierkant heeft ook iets rustgevends. Denk maar aan lijsten die om een schilderij hangen, het is ook fijn, die afbakening. Het heeft met opruimen te maken, maar te veel opruimen is gevaarlijk."
Vast systeem
De voorstelling wordt uitgevoerd in de Amerikaanse vorm van een square dance, die bestaat uit acht dansers en één caller, die opdrachten roept die de dansers uitvoeren. Omdat het een vast systeem is, kan niemand zich een fout permitteren: als één persoon een fout maakt, valt het hele patroon uit elkaar.
"Juist deze dans past perfect bij wat ik in mijn voorstelling wil laten zien," stelt Beutler. "De dans en het systeem daarin staan voor een soort minimaatschappij." "De muziek van Gary Shepherd, dj en componist, versterkt het geheel. Zijn elektronische beats, die klinken als een filmische soundtrack, bieden een platform voor de dans." Niet alleen de muziek, maar ook het licht en beeld spelen een belangrijke rol in Beutlers werk. Ze noemt het licht zelfs 'een lichaam', dat een rol speelt in haar stuk en dat ook een verhaal vertelt.
Sprekend beeld
"Mijn werk heeft veel te maken met beeldende kunst, het is meer dan traditioneel danstheater. Het is een heel beeldend werk, het laat zien hoe een beeld kan spreken, bijvoorbeeld in de samenkomst van licht en decor." Het licht in de voorstelling is gedaan door een Finse lichtontwerper met wie Beutler al langere tijd samenwerkt, Minna Tiikkainen. "We hebben samen met de decorontwerpers een lichtdoorlatende muur met ledlampconstructies ontworpen die heel mooie lichtschilderijen maakt. Het decor is eigenlijk een schilderij van licht."