3: The Garden

uit: Volkskrant, door Mirjam van der Linden
19 maart 2011

"In het begin was er niks. Niks was. Dus ook niet was". De man in geblokt houthakkershemd en met zachte Vlaamse tongval spreekt zijn semi-filosofische woorden over het ontstaan van de wereld in een doorgaande lijn uit. Het it een kwaliteit die de dynamiek van de hele voorstelling zal kleuren. Een prachtige onderstroom die alles gastaag voortstuwt en organisch verknoopt. Ook als de big bang klinkt. Ook als de zo bedeesd ingezette song The Garden van Einsturzende Neubauten uit de bocht vliegt. Ook als de dansers steeds heftiger verstrengeld raken.

Na producties geinspireerd door heldinnen uit de toneelliteratuur (1: SONGS) en de grand dame van de vroege minimalistische dans (2: Dialogue with Lucinda) heeft de Duits-Nederlandse choreograaf Nicole Beutler zicht met 3: The Garden gestort op een ander groots thema: de verhouding tussen natuur en cultuur. Het zijn begrijpen waaraan allerlei tegenstellende noties zijn verbonden. Natuur is chaos, cultuur is ordening. Cultuur is letterlijk en figuurlijk een stap verder dan natuur, een bron waar de (romantische) mens nu en dan naaw wil terugkeren. Beutler neemt dit gescheiden denken onder de loep met een originele en bizarre beeld -en bewegings- taal die tot op de millimeter en zeer muzikaal zijn uitgewerkt.

Op een kleed tussen twee rijen boompjes bewegen vier mannen en twee vrouwen in ondergoed zich als de steentjes in een toverlantaarn. In een mengeling van dans, yoga en in de verte ook kamasutra vormen ze symmetrische patronen en figuren. De stilering in deze Tuin van Eden klopt perfect. Zij gaat over vorm en energie, zaken die je kunt verbinden met hoe sterrenstelsels en oceanen ontstonden. En toch klopt ze ook niet. Deze orde associeer je niet met oersoep en de oerkracht van natuur. Heel geleidelijk keert Beutler de vermeende logica om. Onder de bladeren komen microfoons tevoorschijn. Zie daar de mens, die zijn verlangen uitschreeuwt, zich als krijger beschildert en met anderen in een pompend parend organisme van vrije liefde verandert. Pas nu is de chaos daar. Is dit het terug naar de natuur-effect of juist wat civilisatie teweegbrengt? "Natuur" en "cultuur" zijn flink door elkaar gehusseld. Zoals in Japan tsunami en Fukushima ook verwarrend veel op elkaar zijn gaan lijken.

uit: Het Parool, Jacq. Algra
07 februari 2016

In The Garden keert Nicole Beutler terug naar Monte Verità, de Zwitserse kunstenaarskolonie waar bewoners aan het begin van de vorige eeuw naakt rondliepen en musiceerden, dansten en tuinierden dat het een lieve lust was.

Rudolf von Laban (1879-1958) was daar, hij onderzocht de basisprincipes van menselijke beweging. Zwaartekracht, balans en doorgaande energie kenmerkten zijn dans - kwaliteiten die we terugzien in Beutlers choreografie. Die begint met een man en een vrouw op spierwit kunstgras. Het zijn de Adam en Eva van het linkerpaneel van Jheronimus Bosch' Tuin der lusten, de andere inspiratiebron voor The garden.

Hierna volgt een stroom van door zes performers met precisie uitgevoerde symmetrische sculpturen en patronen. Als vleselijke lusten domineren, zijn we op het middenpaneel van Bosch' drieluik beland. Als we Einstürzende Neubauten horen, bereiken we de hel - het laatste paneel - waar Bosch een partituur schilderde op een paar blote billen. "Je vindt me in de tuin als je me nodig hebt," zingt het zestal samen.

Het mooie is dat in Beutlers tuin onschuld en zonde, met lichamen geformeerde bloemen en nepgras en -planten, doorgecomponeerde dansformaties en driftig-dierlijke sequenties vloeiend in elkaar overlopen. Door de eigentijdse beats van Gary Shepherd beseffen we dat er geen weg terug is. We aten de appel en een paradijselijk bos vinden we nooit meer.

uit: 8Weekly
10 februari 2016

Wegens succes is de voorstelling 3: The Garden van NBprojects uit 2011 weer te zien in de theaters in Nederland. Nicole Beutler en haar team hebben de voorstelling aangepast zodat het nu past in de grote zaal, in plaats van de kleine zaal.

Op de vloer van het podium zien we een vierkante grasmat met aan beide kanten drie korte nepbomen. Een normaal geklede jongeman vertelt ons geanimeerd over het moment dat er niets was en de oerknal en geeft een opsomming van dingen, plekken en mensen die op aarde zijn of zijn geweest. Ondertussen verschijnen er vijf anderen. De hierop volgende groepsdans bestaat uit een constant veranderen van de ene symmetrische vorm in de andere, wat veel weg heeft van een menselijke caleidoscoop. De vloeiende bewegingen bewijzen dat de dansers, inmiddels uitgekleed tot aan hun ondergoed, goed op elkaar zijn ingespeeld. Hoewel ze in het begin vrij lang met deze bewegingen doorgaan, zorgen de muziek, die steeds zachter en dan weer sterker wordt, en het licht, dat van de gehele zaal naar een enkele felle spot op het toneel gaat, ervoor dat het niet saai wordt, maar eerder een hypnotiserende werking heeft.

Sterke spanningsboog
De symmetrische groepsdans is de leidraad in de voorstelling, maar wordt enkele keren onderbroken. Bijvoorbeeld wanneer de performers met instrumenten verstopt in de nepbomen een ritme maken en de tekst “You will find me, if you want me, in the garden, unless it’s pouring down with rain” uitspreken, of wanneer ze patronen op elkaar tekenen met verschillende kleuren verf. Elke onderbreking lijkt een verandering in de symmetrische groepsdans als effect te hebben, van vloeiende naar stotende bewegingen en van lineair naar voren gericht tot circulair naar elkaar toe gericht. Door de combinatie van de subtiele licht- en muziekveranderingen met de grote onderbrekingen houden de performers de aandacht op een inventieve en humoristische manier muurvast.

Futuristische ideeën
Tegen het einde van de voorstelling vertelt een van de performers op een geanimeerde manier over futuristische dingen, mensen en plaatsen, zoals dat wij mensen naakt zullen zijn en geen behoefte meer hebben aan voedsel. De cirkel is rond: van het begin van de aarde, via alle aanpassingen die wij mensen aan de natuur hebben aangebracht, naar een toekomstbeeld.. De voorstelling eindigt heel bevredigend met de performers die naakt een asymmetrische, harmonieuze groepspose aannemen.

Versterkend effect van de grote zaal
Het is opvallend dat deze voorstelling ook erg goed werkt in een grote zaal. De grotere afstand tussen performers en publiek draagt juist bij aan het hypnotiserende effect, omdat het makkelijker is om naar het geheel te kijken. 3: The Garden is, nog meer in de grote zaal, een sterke voorstelling die hypnotiserende momenten kent, maar ook veel afwisseling en humor.