4: STILL LIFE

uit: Trouw, door Sander Hiskemuller 
1 november 2013

Het is een klassiek gegeven, man en vrouw, samen op toneel in een duet. Choreografe Nicole Beutler voert ons in '4: Still Life' (nummer 4 in wat we als een reeks voorstellingen kunnen zien) terug naar de vele verschijningsvormen die dat duet in de westerse cultuurgeschiedenis heeft ingenomen: van de dansen aan het hof van de Zonnekoning tot ballroom en tango.

En daar doet ze mee wat inmiddels als haar 'methode' kan worden bestempeld; zonder in een lesje dansgeschiedenis te vervallen schikt, analyseert en abstraheert ze het materiaal - 'editen' noemt ze het zelf - totdat ze de herkomst van de beweging én de motivatie erachter tot op de vierkante millimeter heeft doorgrond.

De motivatie voor het duet, die wonderlijke twee-eenheid van aantrekken, afstoten, volgen en leiden, raakt wat verloren in de vormtaal waarvan Beutler zich in '4: Still Life' bedient: de principes van Bauhaus, en in het bijzonder die van Oskars Schlemmers 'Triadisches Ballett' uit 1922. De menselijke maat wordt daarin afgemeten aan geometrische vormen en er ondergeschikt aan gemaakt; 'Still Life' opent niet met mensen maar met rijdende toneelschotten die in 'duet' met elkaar gaan. Als de twee dansers - Marjolein Vogels en Benjamin Kahn - zich aandienen, zijn het vooral de symmetrie en het ritme van het duet waar Beutler zich bij hen op richt. Met cirkelvormen - er komen hoepels aan te pas - of een duet dat bestaat uit gelopen kwadranten, waarin dansmateriaal samenkomt in repetitieve minimal dance.

Strak getimed, razend intelligent, en in vormgeving superieur, maar ook behoorlijk vormelijk allemaal. Er is geen speld tussen te krijgen, zo scherp. Lichtheid, een zekere gekte, waar Beutler óók patent op heeft, zoals in de nooit genoeg geprezen voorganger '3: The Garden' uit 2011, is er alleen wanneer de dans even van de vorm wordt losgezongen.

Beutlers intenties komen wel uit de verf in het centrale duet, waarin de eerder op zichzelf opererende man en vrouw in versmelting samenkomen. Hier raakt Beutler de ultieme paradox, misschien wel een universele waarheid als het om een twee-eenheid gaat: juist in het samenkomen van tegenkrachten zit 'm de balans. Perfect geconstrueerd, zij steunt op hem, hij op haar, verstrengelende lichamen die tot een schitterende, emotioneel geladen beeldentaal komen. Dan is er even magie.

uit: Volkskrant, door Mirjam van der Linden
31 oktober 2013

Als choreograaf Nicole Beutler het duet in de dans gaat onderzoeken, weet je bij voorbaat dat je als publiek straks niet kunt wegzakken in een medley van intiem, gepassioneerd of vrolijk dansende paren. Dat zou te makkelijk zijn. Wat Beutler doet: ze neemt het duet, de dialoog tussen twee lichamen, als uitgangspunt, maar kijkt ernaar door de bril van een Bauhauskunstenaar uit het begin van de 20ste eeuw. En dan zien je vooral geometrische vormen. Sober, helder, abstract.

Beutler verstopt haar dansers, de markante Marjolein Vogels en Benjamin Khan, niet achter gestileerde kostuums en maskers zoals Oskar Schlemmer in zijn destijds revolutionaire mechanische balletten deed. Maar diens voorliefde voor de performer als bewegend object zie je wel terug. Meteen aan het begin van 4: Still Life wordt de toon gezet: op elektronische klanken van Gary Shepherd, Beutlers vaste componist, komt een vlakke wand in beweging. Panelen draaien om elkaar heen, ruilen van plaats, schuiven dicht tegen elkaar aan. Het is dit geanimeerde spaanplaat dat de dans opent.

Daarna is de vloer aan de mens van vlees en bloed. Vogels en Khan dragen stijldansschoenen, een champagne plissérok, een romige trui. Het is een uiterlijk dat gevoelsmatig clasht met de taal die ze spreken: het ABC van Bauhaus, dus in driehoeken, vierkanten en cirkels. De vrouw begint, in een symmetrisch spel met twee kleine houten hoepels stil naast haar hoofd of draaiend door de lucht. Ze maken uitsneden in het beeld, kaders, volume, beweging. Als de man erbij komt, verdubbelt alles. En met het licht dat scherpe schaduwen op de vloer werpt, zijn er opeens zes varianten, die de ruimte in rondjes aan het versnijden zijn.

Op de steeds luider aanwezige elektronica gaat het paar vervolgens los, maar zonder ooit de controle te verliezen, zonder ooit de zindering van een danslokaal in herinnering te brengen. Poses, maar ook hupjes, dribbels, veegjes en sprongetjes uit hofdansen, stijldansen, kunstschaatsen komen kort - te kort - voorbij. Losgetrokken van hun oorspronkelijke muziek en flow. Met nadruk op hoe het oogt, niet op hoe het samen dansen voelt.

En toch dringt gevoel zich langzaam op. Wanneer de twee elkaar in evenwicht houden, verstrengeld in complex acrobatische, prachtig sculpturale constructies. Wanneer ze eindeloos in vierkanten en cirkels rond stappen, de basis geleend uit wals, tango of salsa. Perfect zijn ze op elkaar ingespeeld en elkaar tot steun.

4: Still Life (het vierde eigen stuk van Beutler na het ontbinden van haar collectief LISA in 2009) is een en al contradictie. Tussen tijden en stijlen, tussen verwachtingen en realiteit. Het is functioneel en esthetisch, sec en gevoelig, herkenbaar en vreemd, saai en fascinerend. Bijzonder dus.

Lees meer >>

uit: NRC, door Francine van der Wiel 
5 november 2013

Een van de fraaiste momenten uit 4: Still Life, a dance duet van Nicole Beutler: een man en een vrouw vormen samen, zichzelf oprollend, een levend yin-en-yang-symbool, met twee complementaire, elkaar versterkende helften. Het is de culminatie van een abstract duet waarin het formele aspect steeds meer wordt geïnjecteerd met historische referenties en betekenisvolle associaties.

De Duits-Nederlandse Beutler is een conceptueel werkende choreografe die op een consequente en min of meer ‘controleerbare’ manier haar ideeën naar het toneel vertaalt. Voor haar jongste werk ontleende zij inspiratie aan de ruimtelijke idealen van de Bauhausbeweging, die zij verbond met het duet in al zijn verschijningsvormen: ballroom, ballet, hofdans, paringsdans.

Om het bewustzijn van het publiek te scherpen begint zij met een dans ván de ruimte, met zes bewegende panelen die het toneel transformeren. Als een danseres opkomt die bedachtzaam twee grote houten ringen manipuleert, zien we haar als een figuur uit het Triadisches Ballet, maar ook als een eenzame spil in haar eigen universum. Net als de man die haar bewegingen overneemt.

Geleidelijk komen ze nader tot elkaar, eerst koddig hopsend, bij wijze van barokballet, dan sierlijk tollend in klassieke ‘vingerpirouetten’ versmolten in een stijldansomhelzing en uiteindelijk écht samenwerkend in dans, in een duet voor twee lichamen als bouwpakketten waarmee verrassende secuur gebalanceerde vormen worden geboetseerd.

4: Still Life toont de esthetische schoonheid van samenwerking en is een subtiele steek onder water aan de (kunst-)wereld.

Lees meer >>

uit: De Standaard, door Sarah Vankersschaever
11 oktober 2013

‘Het vierkant, de driehoek en de cirkel zijn het ABC van de Bauhausarchitect. Het is zijn taak om met deze vormen een gebouw te ontwerpen en een nieuwe ruimte te creëren.’ De Duits-Nederlandse choreografe en theatermaakster Nicole Beutler maakte een boekje bij haar nieuwe choreografie. Daarin vertelt ze kort waar ze de mosterd haalde voor haar duet 4: Still life: bij de Bauhausbeweging, waaronder ook het Triadisch Ballet van Oskar Schlemmer, maar evengoed de ruimere dansgeschiedenis van het duet.

Beutler stelt met een paar quotes en schetsen meteen de blik van de toeschouwer scherp: deze pas de deux van een klein uur zal er niet alleen een tussen man en vrouw zijn, maar evengoed een tussen historisch en hedendaags, tussen vorm en gevoel.

Een van de meest veelzeggende momenten in 4: Still life is dan ook wanneer de twee dansers zich in een acrobatisch vormenspel wringen. Hun lichamen worden de bouwstenen van een rist ingewikkelde constructies. Vormen die onmogelijk standhouden zonder de ander. Hier geldt: tegengewicht + tegengewicht = evenwicht.

Beutler snijdt in haar choreografie verschillende registers aan. Van tango, ballroomdancing tot breakdance: de staalkaart brengt ze in een strak getimede, vormelijke stijl, terwijl ze de dansers tussendoor met het decor laat schuiven (zes witte panelen) en Beutler als een volleerd Bauhausarchitecte ‘een nieuwe ruimte creëert’. Voorzichtig met humor en sentiment benadrukt ze in de duetten in de eerste plaats het ritmische aspect. Het maakt 4: Still life tot een esthetisch prachtige, ritmisch en vormelijk interessante choreografie. Maar qua zeggingskracht zijn we meer van Beutler gewoon. Na voorstellingen als 1: Songs en 2: Dialogue with Lucinda waren we dan ook rotverwend.

Lees meer >> 

uit: Sapsite, door Jur Jansen
23 december 2013

Een fantastisch mooie dansvoorstelling. 4: Still Life, een choreografie van Nicole Beutler. Een spel van objecten, lichamen, ruimte en licht. Een man en een vrouw die elkaar uitdagen, elkaar provoceren en samensmelten. Een zeer diverse dansvoorstelling die werkelijk een lust is voor het oog. Wederom een mooie ervaring in Theater Kikker.

Dansende objecten
De voorstelling begint met zes naast elkaar opgestelde panelen die samen een wand vormen. Bijna onmerkbaar schuift een van de panelen naar voren en de andere naar achter met, naar het schijnt, enige schuchterheid. Gaandeweg beginnen ook de andere panelen, gecontroleerd met de elegantie van een danser, over het podium te bewegen. Af en toe ‘bevriezen’ de panelen in een bepaalde opstelling, waarmee een stilleven tot stand komt.

Dansduet
Als de panelen uitgedanst zijn komt een vrouw het podium op. Ze is in deftige stijlvolle kleding en heeft een hoepel bij zich. Langzaam beweegt ze de hoepel rond haar lichaam met steeds grotere sierlijkere bewegingen. Later wordt ze vergezeld door een man, beide met twee hoepels. Afgewisseld bewegen ze apart, danwel synchroon met de hoepels over het podium. De hoepels gaan aan de kant en het duet begint. Ze dansen synchroon in cirkels om elkaar heen. Op de momenten waarop ze in het midden samen komen lijken ze als magneten samen te komen en lijken ze een te worden. Alles met gecontroleerde, maar sierlijke bewegingen.

Acrobatische stillevens
Dan begint het meest fascinerende deel. Beide dansers trekken hun kleding achter de schermen uit en komen in ondergoed en schoenen terug. Ze laten zich in elkaars handen vallen en vanaf dat moment begint een combinatie van dans en een serie van acrobatische stillevens van twee mensen. Perfecte coördinatie, goede fysiek en vertrouwen is voor deze kunsten vereist. De spieren staan contant strak gespannen. Pure schoonheid van aan elkaar gesmolten lichamen met het gevoel van passievolle liefde.

Geometrisch stilleven
Voor het volgende deel hebben de danser zwart-wit kleding aan. Ze dansen constant in de vorm van een vierkant afgewisseld met momenten waarop ze samen komen en in duet verder gaan. Het lijkt allemaal automatisch te gaan, ondanks de complexe bewegingen. Als afronding van de voorstelling wordt doormiddel van het schuiven met de panelen nog een wonderbaarlijke lichtvoorstelling gecreëerd die uiteindelijk leidt tot een stilleven van licht en objecten. Een mooie combinatie van dans, theater en beeldende kunst en een prachtig samenspel tussen de twee dansers. Met hier en daar een vleugje humor een zeer complete voorstelling.

uit: Arts Talk Magazine
3 april 2019

There is a perfect fusion between form and narration, with an ambient musical background that, in some moments, turns into an insistent ticking clock, recalling the inevitable passage of time. As in real life, even on stage the bodies are sometimes absolutely distant, other times so close as to become a single entity, the completion of each other. There is a certain sensuality in seeing a body that follows the movements of the other with grace but also with decision.

Lees meer >> 

uit: Theaterkrant, door Moos van den Broek 
30 oktober 2013

In 4: Still life borduurt choreografe Nicole Beutler verder op de lichaams-’architectuur’ die ze ontwikkelde in 3: The garden. Ditmaal zijn de principes van Bauhaus uitgangspunt. 4: Still life is ook een onderzoek naar het ultieme duet. Net als in veel van haar vorige voorstellingen put Beutler uit de dansgeschiedenis. Het menuet, de hofdans, ballroom en pas de deux, alles in 4: Still life staat in het teken van de parendans.

4:Still life is een buitengewoon abstracte voorstelling, een die Beutlers achtergrond in de beeldende kunst volledig aan de dag legt. Een enorm verstilde voorstelling is het ook, die op haar beste momenten de twee lichamen van het dansende koppel als een soort stilleven in de ruimte plaatst. Vaste vorm en beweging, ruimtelijkheid en intimiteit, beeldende kunst en dans, heden en verleden; 4: Still life is een intrigerende dialoog tussen uitersten. Beutler mengt en kneedt de ingrediënten tot een appetijtelijk, superesthetisch, formeel geheel, waarin we mogen zoeken naar zweetdruppels en emotie.

4: Still life opent met een fascinerende proloog waarin twee panelen op de summier belichte vloer als twee dansende objecten om elkaar heen draaien en bijval krijgen van de andere vier panelen. Het is een mooi en intrigerend spel waarin de panelen echte karakters worden. In deel een van 4: Still live maken we kennis met een vrouw. Met haar elegante, champagnekleurige rok, crèmekleurige blouse, glimmende schoenen en opgestoken haar lijkt ze zo weggelopen uit een modeblad, letterlijk een plaatje is ze. In een trage choreografie met twee hoepels creëert deze tengere, statige vrouw (Marjolien Vogels) overwogen figuren waarin haar lichaam in gesprek gaat met de ronde vormen.

Op de achtergrond de eigentijdse, elektronische sound van Gary Shepherd, Beutlers muzikale evenknie. Elk deel van 4: Still life kent een ander ritme en een andere combinatie van sounds en geluiden, soms zijn het bekkens die de toon voeren, andere keren bas of houten sticks. Het is een gelaagde sound, met zo nu en dan ook strijkers of fragmenten van een stem. Sheperds vaak swingende composities versterken de kale ruimte en hoe vol zijn geluid soms is, de combinatie dwingt ook stilte af. Overigens is 4: Still life een coproductie met het Vlaamse Theater Malpertuis, dat is gevestigd in het Vlaamse Tielt en een samenwerking tussen Niole Beutler en artistiek leider Piet Arfeuille.

Bij de vrouw voegt zich een man (Benjamin Kahn), eveneens stijlvol gekleed. De twee hoepels worden ingeruild voor vier hoepels, tot er ten slotte zes hoepels achterblijven op de vloer. Zes panelen, zes hoepels, twee lichamen die door de schaduwen van het licht verdubbelen: Beutler speelt niet alleen met vormen maar ook met getallen. Dat blijkt ook uit haar titels, een zekere orde moet er blijkbaar zijn. Na een geestig statement met malle passen en sprongen, dansen de twee in een volgende scène met elkaar. De ‘choreo’ met hoepels wordt ingewisseld voor een circulaire koppeldans waarin het paar niet alleen in een cirkel door de ruimte danst maar ten slotte ook cirkels om elkaar heen danst. Dit alles met een beheerste elegantie.

Het derde deel van 4: Still life is het meest intrigerende. Rok, broek en trui gaan uit en twee half blote lichamen vinden elkaar in een serie posities waarin het ene lichaam het andere draagt, een soort yoga battle lijkt het wel, of een dierlijke paringsdans. Vierkanten en driehoeken – met hun lichamen maken de in elkaar verstrengelde dansers figuren en daarmee is het ABC van Bauhaus (cirkel, vierkant, driehoek) compleet. Mooie vormen zijn het in soms geestige posities. In een volgend hoofdstuk hijst Beutler haar dansers in een nieuw zwartwit kostuum (Jessica Hellbach) en staat het vierkant centraal. De dansers cirkelen dit keer niet om elkaar heen maar ‘vierkanten’ om elkaar op de maat.

Even wordt in dit laatste deel, voordat de panelen nog een epiloog verzorgen, ook een kleine uitstap gemaakt naar hiphop en de straat. Het is wonderlijk hoeveel dansstijlen 4: Still life herbergt en hoe gemakkelijk ze in elkaar overvloeien. Bauhaus, Oscar Schlemmer, verwijzingen zijn er niet alleen naar de geschiedenis van de dans, ook naar die van de beeldende kunst. Hoewel 4: Still life absoluut ook een beproeving is voor de minder ingevoerde bezoeker en door zijn conceptuele vorm ook erg op afstand blijft, smaken de ingrediënten naar meer. Dat vervolg mag, net als Beutlers vorige productie Shirokuro, gerust naar de grote zaal!